"ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นชื่อว่าเห็นเรา"
“ผู้ที่เห็นด้วยธรรมกายย่อมเห็นพระนายก"
ความสืบเนื่องหรือความสอดคล้องในคำสอนของพระสัมมาสัมสัมพุทธเจ้าที่ถ่ายทอดจากมุขปาฐะตั้งแต่ครั้งพุทธกาลจนมาถึงสังคายนาครั้งที่ 1 จนถึงการสังคายนา 3 ในสมัยพระเจ้าอโศกยังทำด้วยวิธีการสวดท่องจำหรือมุขปาฐะ จนเริ่มมีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรในใบลานในราวพุทธศักราชที่ 433 ที่ประเทศศรีลังกา แม้ในช่วงเริ่มที่มีการแตกนิกายเป็นเถรวาทกับมหายานเริ่มมีตั้งแต่หลังสังคายนาครั้งที่ 1 และปรากฏชัดเจนขึ้นเมื่อมีการสังคายนาครั้งที่ 2 - 3 และเกิดสังคายนาอย่างชัดเจนของคณะสงฆ์ฝ่ายมหาสังฆิกะในสมัยพระเจ้ากนิษกะ
ถ้านับพระเจ้าอโศกมหาราชทรงเป็นองค์อัครราชูปถัมภ์ของนิกายเถรวาท ซึ่งเปรียบได้กับพระเจ้ากนิษกะทรงเป็นองค์อัครราชูปถัมภ์ที่ยิ่งใหญ่ของพุทธศาสนานิกายมหายาน ราชธานีของพระองค์คือเมืองเปศวรในประเทศปากีสถานปัจจุบัน ห่างจากพระเจ้าอโศกราว 200 ปีต่อมา แต่ในการสืบทอดคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าของแต่ละนิกายยังรักษาให้คงอยู่ตลอดมาตามลำดับ ถึงแม้ยุคแรกจะสืบทอดด้วยวิธีท่องจำมุขปาฐะและจารึกเป็นอักษรในเวลาต่อมา
แม้จะต่างนิกาย หลักการความหมายยังเหมือนกัน
พระพุทธศาสนาแม้จะมีการแยกแตกต่างนิกายกันออกไป แต่หลักการและความหมายยังเหมือนเดิม ถึงแม้บางทีเมื่อนำมาเปรียบเทียบเคียงกันแล้วทำให้ได้ความหมายที่ชัดเจนขึ้นหรือยิ่งขึ้นกว่าเดิมอีก อย่างที่เราทราบกันดีว่า เบื้องต้นมีการใช้ภาษาบาลีในการท่องจำด้วยวิธีมุขปาฐะ ต่อมาในการจารึกพระธรรมวินัยฝ่ายเถรวาทยังใช้ภาษาบาลี ส่วนทางมหายานได้ใช้ภาษาสันสกฤษในการจารึกคำสอน ถึงจะมีภาษาที่แตกต่าง แต่หลักการและเนื้อหายังคงตรงกันอยู่ในยุคต้นๆ
กาลนานผ่านไปทางฝ่ายมหายานจึงเริ่มมีพระสูตรที่อธิบายหลักธรรมและเรื่องราวต่างๆ เพิ่มเติมมากขึ้น แต่เมื่อนำพระสูตรเดียวกัน หรือประโยคที่คล้ายกันมาเปรียบเทียบ จะเห็นได้ว่าแม้ภาษาและอักษรจะต่างกัน แต่ตรงกันในเนื้อหาสาระอย่างนัยยะสำคัญ เช่นประโยคบาลีที่เราคุ้นชินในวักกลิสูตรฝ่ายเถรวาทว่า "ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นชื่อว่าเห็นเรา" แม้ประโยคนี้ในพระสูตรภาษาสันสกฤษฝ่ายมหายานก็ใช้คล้ายกันว่า “ผู้ที่เห็นด้วยธรรมกายย่อมเห็นพระนายก" ดังปรากฏในสมาธิราชสูตรของพุทธศาสนามหายานในยุคแรก ๆ สันนิษฐานว่า น่าจะประพันธ์ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 6 - 10 ซึ่งในสมาธิราชสูตรมีข้อความที่ระบุเนื้อหาไว้ในทํานองเดียวกันกับหลักฐานทางบาลีว่า
dharmakāyena paśyanti ye te paśyanti nāyakam |
dharmakāyā hi saṃbuddhā etat saṃbuddhadar śanam |
SR. 32.197.17. ธรฺมกาเยน ปศฺยนฺติ เย เต ปศฺยนฺติ นายกมฺ |
ธรฺมกายา หิ สํพุทฺธา เอตตฺ สํพุทฺธทรฺ ศนมฺ | (32)
“ผู้ที่เห็นด้วยธรรมกาย ย่อมเห็นพระนายก
เพราะว่า พระสัมพุทธเจ้าทั้งหลายคือธรรมกาย
นั้นเป็นทรรศนะของพระสัมพุทธเจ้า”
佛言：“汝既不见色是我，异我，相在，不见受，想，行，识是我，异我，相在，何故变悔？”[i]
Yokho, vakkali, dhammaṃ passati so maṃpassati; yo maṃ passati so dhammaṃ passati. Dhammañhi, vakkali, passanto maṃ passati; maṃ passanto dhammaṃ passati.[ii]
"ดูก่อนวักกลิ ผู้ใดแลเห็นธรรม ผู้นั้นชื่อว่าเห็นเรา ผู้ใดเห็นเรา ผู้นั้นชื่อว่าเห็นธรรม ความจริง เมื่อเห็นธรรมก็ชื่อว่าเห็นเรา เมื่อเห็นเราก็ชื่อว่าเห็นธรรม"
ข้อควรสังเกต ในบาลี "โย ธมฺมํ ปสฺสติ ผู้ใดเห็นธรรม" ส่วนสันสกฤษใช้คำว่า "ธรฺมกาเยน ปศฺยนฺติ เย ผู้ที่เห็นด้วยธรรมกาย" ในบาลีใช้ ธมฺมํ ส่วนสันสกฤษใช้ ธรฺมกาเยน ถือว่าเป็นการขยายความว่า เห็นธรรม ก็คือ เห็นธรรมกาย นับได้ว่าพระสูตรมหายานช่วยอธิบายบาลีฝ่ายเถรวาทให้ชัดเจนยิ่งขึ้น
และยังอธิบายให้ชัดเจนยิ่งขึ้นไปอีกว่า เพราะว่า พระสัมพุทธเจ้าทั้งหลายคือธรรมกาย ยิ่งเป็นการตอกย้ำความหมายของคำว่า ธรรม คือ ธรรมกาย คือ พระพุทธเจ้า ด้วย หมายความว่า เห็นธรรม คือ เห็นธรรมกาย คือเห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นหลักฐานยืนยันว่า การเห็นธรรมกายคือการเห็นพระพุทธเจ้าซึ่งเป็นกาย ไม่ใช่เห็นธรรมทั่วไป หรือเห็นธรรมกาย คือ หมวดหมู่แห่งธรรม นั่นเอง
ซึ่งนัยยะดังกล่าวมีสอดคล้องกับคัมภีร์มหาปรินิรวาณสูตร โดยหมายถึงธรรมกาย ที่เป็นกายในความหมายที่ ๒ ว่า
佛言：“善男子，如来已于无量无边阿僧祇劫，无有食身烦恼之身，无后边身，常身法身金刚之身。善男子，未见佛性者名烦恼身杂食之身，是后边身。菩萨尔时受饮食已，入金刚三昧。此食消已，即见佛性，得阿耨多罗三藐三菩提。是故我言二施果报等无差别。”[iii]
"พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า “ดูก่อนกุลบุตร แต่กาลนานมาแล้ว ตถาคตไม่ถูกจำกัดด้วยกาล (อกาลิโก) ไม่ได้ถูกหล่อเลี้ยงด้วยอาหาร กายที่ปราศจากกิเลสอาสวะ เป็นกายที่ไร้ขอบเขต (คือกายที่สูงกว่ากายของพระอรหันต์) บัดนี้ได้สภาวะแห่งกายที่เที่ยงแท้ ธรรมกาย กายแก้ว , ดูก่อนกุลบุตร บุคคลที่ยังไม่เห็นพุทธธาตุ คือ บุคคลที่ยังเป็นกายที่มีกิเลสอาสวะ เป็นกายที่มีขอบเขต , พระโพธิสัตว์ (นัยยะของพระสูตรนี้ คือ บุคคลที่บรรลุอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณนานมาแล้ว) เมื่อรับวัตถุทานแล้วขบฉันไปจึงเข้าสู่สมาธิกายแก้ว เมื่อย่อยอาหารหมดไปจึงได้เห็นพุทธธาตุ จึงบรรลุอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ กายของพระโพธิสัตว์จึงไปสู่สภาวะของกายเที่ยงแท้ ธรรมกาย กายแก้ว , ดังนั้นการถวายทานแด่พระโพธิสัตว์ที่จะบรรลุอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณหรือพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในเวลาจะปรินิพพานจึงมีอานิสงส์ไม่ต่างกัน"
จะเห็นได้ว่า ความสืบเนื่องหรือความสอดคล้องในคำสอนของพระสัมมาสัมสัมพุทธเจ้าที่ถ่ายทอดจากมุขปาฐะตั้งแต่ครั้งพุทธกาลจนมาถึงปัจจุบันนั้น แม้จะผ่านกาลยาวนานมาทั้งฝ่ายเถรวาทและฝ่ายมหายานก็ยังสอดคล้องตรงกันในเนื้อหาสาระอย่างมีนัยยะสำคัญ ควรที่ทั้งสองฝ่ายเปิดใจยอมรับหันมาศึกษาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน จะได้เข้าใจถูกต้องตรงกัน เมื่อเข้าใจในส่วนปริยัติแล้ว ต้องพิสูจน์ด้วยการปฏิบัติให้แจ่มชัดชัดเจนยิ่ง เพื่อความเจริญก้าวหน้าของพระพุทธศาสนาสืบต่อตลอดกาลนาน
[i] 佛说：你既然看不到色是我，与我不同，有形象在，看不到受想行识是我，与我不同，有形象在，有什么原因后悔？
《雜阿含經》卷37：「佛告阿濕波誓：「汝既不見色是我、異我、相在，不見受、想、行、識是我、異我、相在，何故變悔？」」(CBETA, T02, no. 99, p. 267, b20-22)
《雜阿含經》卷7：「爾時，世尊告諸比丘：「何所有故，何所起？何所繫著，何所見我？令諸眾生作如是見、如是說：『若無五欲娛樂，是則見法般涅槃；若離惡不善法，有覺、有觀，離生喜樂，入初禪，乃至第四禪，是第一義般涅槃。』？」
諸比丘白佛：「世尊是法根、法眼、法依……」如是廣說，次第如上三經。」(CBETA, T02, no. 99, p. 45, b27-c4)
[ii] พระไตรปิฎก ฉบับสยามรัฐ (ภาษาบาลี) เล่มที่ ๑๗ พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค [๑.ขันธสังยุต] มัชฌิมปัณณาสก์ ๔. เถรวรรค ๕. วักกลิสูตร ข้อที่ ๒๑๗ หน้าที่ ๑๔๗
[iii]《大般涅槃经》卷2，《大正藏》第12册，第372页，上。
0 ความคิดเห็น: