ตามหาพระแก่นจันทน์ สิ่งอัศจรรย์ที่หายไป ตอน 6 ตามหาพระแก่นจันทน์ จาก จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก《大唐西域記》

ตอน 6 ตามหาพระแก่นจันทน์ จาก จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก《大唐西域記》

            ภาพพระศรีศากยมุนี นำมาจากจีนโดยเจ้าหญิง Wencheng พระชายาชาวจีนของกษัตริย์ Songtsan Gampo (The 7th cent JOWO SHAKYAMUNI housed in the JOKHANG brought by SONGTSEN GAMPO S CHINESE wife WEN CHENG)

      มาถึงตอนสำคัญมากอีกตอนคือ ตามหาพระแก่นจันทน์ จาก จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก《大唐西域記》 เพราะมีคำถามที่ถกเถียงกันในหมู่นักศึกษาและผู้สนใจประวัติพระแก่นจันทน์ว่า พระแก่นจันทน์ประทับนั่งหรือประทับยืน? เพราะจากการการศึกษาจากเรื่องราวของพระพุทธรูปหรือพระแก่นจันทน์ หลักฐานที่อ้างอิงกันอยู่ทุกวันนี้ส่วนใหญ่ได้มาจากตำนานพระเจ้าแก่นจันทน์ (มีหลายฉบับ) ชินกาลมาลีปกรณ์  วัฏฏังคุลีชาดกในเชียงใหม่ปัญญาสชาดก และหนังสือปิฏกมาลาของล้านนา และจากเอกสารภาษาไทยที่เราได้เรียนได้ศึกษากันจากการแปลที่สำคัญคือจากคำบอกเล่าของพระเสวียนจั้ง(พระถังซัมจั๋ง) ผู้ที่เดินทางไปแสวงบุญที่อินเดีย ได้บันทึก เรื่องจดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก แต่ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยชัดเจนว่า ประทับนั่งหรือประทับยืน และส่วนใหญ่ในประเทศไทยและประเทศอื่นๆ ที่ปรากฏรูปจำลองพระแก่นจันทน์ จะเป็นพระพุทธรูปประทับยืนเป็นส่วนมาก ยังไม่ปรากฏเห็นว่าจะประทับนั่งเลย(แต่ขนานพระนามว่า ปางห้ามพระแก่นจันทน์)) และจากการสันนิฐานตามลักษณะการแกะสลักแล้วพระแก่นจันทน์ประทับยืนที่แกะสลักจากไม้แก่นจันทน์ที่มีลักษณะต้นไม้สูง ถ้าเป็นปางประทับยืนจะสลักได้ง่ายกว่าสอดคล้องกับต้นไม้จันทน์
          แต่จากตำนานพระแก้วมรกตที่อ้างอิงมาจากตำนานพระแก่นจันทน์ก็เป็นปางประทับนั่ง และเอกสารที่แปลจากภาษาอังกฤษจะใช้คำว่าประทับนั่งก็มีอยู่ เมื่อยังหาข้อสรุปไม่ได้ชัดเจนว่าเป็นอย่างนั้นเป็นอย่างนี้ จึงต้องได้ย้อนกลับไปหาเอกสารปฐมภูมิคือ จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกที่เป็นภาษาจีนโบราณ ที่พระเสวียนจั้ง(พระถังซัมจั๋ง) ท่านได้เห็นมากับตาและได้บันทึกไว้และได้จำลองกลับไปที่ประเทศจีนด้วย

ตามหาพระแก่นจันทน์ จาก จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก《大唐西域記》

《大唐西域記》卷5： “城內故宮中有大精舍，高六十餘尺，有刻檀佛像，上懸石蓋，鄔陀衍那王(唐言出愛。舊云優填王，訛也)之所作也。靈相間起，神光時照。諸國君王恃力欲舉，雖多人眾，莫能轉移。遂圖供養，俱言得真，語其源迹，即此像也。初，如來成正覺已，上昇天宮，為母說法，三月不還。其王思慕，願圖形像。乃請尊者沒特伽羅子，以神通力，接工人上天宮，親觀妙相，雕刻栴檀。如來自天宮還也，刻檀之像起迎世尊，世尊慰曰：「教化勞耶？開導末世，寔此為冀。” [1]

แปล

《大唐西域記》(จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก สำเร็จเป็นรูปเล่ม เมื่อ พ.ศ.1189)[2] ท่านได้บันทึกไว้ว่า ในภายในกลางพระนครเก่าของพระราชา (นครโกสัมพีของพระเจ้าอุเทน) มีมหาวิหารอยู่  (大精舍) , สูง 60 ฟุต (เป็นความสูงของวิหาร), มีพระพุทธรูปจำหลักด้วยไม้จันทน์ที่ประดิษฐานไว้ โดยมีแผ่นศิลาปกคลุมอยู่ (คล้ายตำแหน่งเหนือองค์พระประธานมีเศวตฉัตร ๕ ชั้นของพระพุทธรูปในยุคปัจจุบัน), เป็นพระพุทธรูปที่พระเจ้าอุเทนทรงสร้างไว้, ลักษณะพระพุทธรูปเหมือนมีชีวิต และเปล่งประกายรัศมีออกมา, แม้ว่าจะมีพระราชาจากหลายแคว้นประสงค์ที่จะอัญเชิญไปยังแว่นแคว้นของพระองค์, แต่ไม่สามารถที่จะขยับเขยื้อนองค์พระพุทธรูปได้, จึงต้องนำรูปจำลองไปสักการะแทน, ทั้งนี้ต่างก็เชื่อกันว่า  พระพุทธรูปแก่นจันทน์เป็นพระพุทธรูปที่มีลักษณะเหมือนพระพุทธองค์ทุกประการ  และเป็นต้นแบบของพระพุทธรูปในลักษณะนี้ , เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้แล้ว, จึงเสด็จไปบนสวรรค์, ทรงเทศนาโปรดพุทธมารดา, 3 เดือนไม่กลับมา (三月不还) พระเจ้าอุเทนทรงมีความระลึกถึงพระพุทธเจ้าเป็นอย่างมาก จึงมีรับสั่งให้สร้างพระพุทธรูปแก่นจันทน์ โดยกราบนิมนต์พระมหาโมคคัลลานะ (尊者没特伽罗子), ใช้ฤทธิ์พาช่างขึ้นไปบนสวรรค์, ให้ช่างมองพุทธลักษณะอย่างละเอียด , แกะสลักด้วยไม้แก่นจันทน์ เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากสวรรค์, พระพุทธรูปแก่นจันทน์ได้ลุกขึ้นต้อนรับพระพุทธองค์ (刻檀之像起迎世尊 ผู้แปลมีความเห็นว่า พระพุทธรูปแต่เดิมได้ประทับนั่งอยู่ จึงใช้คำว่าลุกต้อนรับ ดังนั้นพระพุทธรูปต้นแบบน่าจะเป็นลักษณะประทับนั่ง และในบันทึกของพระภิกษุจีน เสวียนจั้ง ในผูกที่ 12 กล่าวไว้ถึงพระพุทธรูปที่นำจากอินเดียกลับประเทศจีนว่า “刻檀佛像一躯,通光座高尺有五寸,拟憍赏弥国出爱王思慕如来,刻檀写真像”。แปลว่า พระพุทธรูปลักษณะประทับนั่งจำหลักด้วยไม้จันทน์ขนาด 5 นิ้ว , จากแบบที่กษัตริย์ทรงสิเนหาในพระสัมมาสัมพุทธเจ้า, จำหลักได้เหมือนจริง) , พระพุทธองค์ได้ตรัสถามพระพุทธรูปแก่นจันทน์ว่า “เทศนาเหนื่อยไหม ?  การแนะนำสั่งสอนต้องทำจนถึงหมดยุคสมัยของพระพุทธศาสนา (นัยยะของท่านหมายถึง หลังพุทธปรินิพพาน 10,000 ปี)

โดยมีแผ่นศิลาปกคลุมอยู่ (คล้ายตำแหน่งเหนือองค์พระประธานมีเศวตฉัตร ๕ ชั้นของพระพุทธรูปในยุคปัจจุบัน)

---

[1] T51, no. 2087, p. 898, a6-19

[2] 成书于唐贞观二十年（646年） 

https://zh.wikipedia.org/wiki/大唐西域記

มีมหาวิหารอยู่ (大精舍) , สูง 60 ฟุต (เป็นความสูงของวิหาร)

พระพุทธรูปแก่นจันทน์ได้ลุกขึ้นต้อนรับพระพุทธองค์ (刻檀之像起迎世尊 ผู้แปลมีความเห็นว่า พระพุทธรูปแต่เดิมได้ประทับนั่งอยู่ จึงใช้คำว่าลุกต้อนรับ ดังนั้นพระพุทธรูปต้นแบบน่าจะเป็นลักษณะประทับนั่ง และในบันทึกของพระภิกษุจีน เสวียนจั้ง ในผูกที่ 12 กล่าวไว้ถึงพระพุทธรูปที่นำจากอินเดียกลับประเทศจีนว่า “刻檀佛像一躯,通光座高尺有五寸,拟憍赏弥国出爱王思慕如来,刻檀写真像”。แปลว่า พระพุทธรูปลักษณะประทับนั่งจำหลักด้วยไม้จันทน์ขนาด 5 นิ้ว , จากแบบที่กษัตริย์ทรงรักในพระสัมมาสัมพุทธเจ้า, จำหลักได้เหมือนจริง)

       จากหลักฐานทางเอกสารบันทึกของพระเสวียนจั้ง(พระถังซัมจั๋ง) พ.ศ.1189 ที่เมืองฉางอันนี้ และจากบันทึกพระอุตตมสงฆ์ ฟาเหียน (法顯) : บันทึกการเดินทาง สืบพระศาสนาในประเทศอินเดีย พ.ศ. 942-957 ตอนนี้ก็บันทึกว่า ...ครั้นเมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จกลับ พุทธปฏิมานั้นหลีกจากที่ประทับไปรับเสด็จ พระพุทธเจ้าตรัสสั่งกะพุทธปฏิมาว่า "จงกลับไปนั่งตามเดิม เมื่อเราตถาคตปรินิพพานแล้ว จะควรแก่บริษัททั้ง 4 ได้กระทำธรรมมารยาท" พุทธปฏิมาก็กลับไปอยู่ตามเดิม... จะเห็นได้ว่าพระแก่นจันทน์เป็นปางประทับนั่ง
        ส่วนว่าเมื่อมีหลักฐานประมาณนี้เราพอจะสรุปได้อย่างแน่นอนหรือยังว่า พระพุทธรูปหรือพระแก่นจันทน์เป็นปางประทับนั่ง? แต่ที่มีปางประทับยืนนั้น หรือที่กล่าวกันว่า (พระพุทธรูป)ปางห้ามพระแก่นจันทน์ สันนิฐานว่า หมายถึงพระพุทธเจ้าห้ามพระแก่นจันทน์ที่ประทับนั่งอยู่แล้วลุกขึ้นต้อนรับพระพุทธเจ้าก็เป็นได้ ส่วนความชัดเจนจะเป็นอย่างไร ต้องติดตามหลักฐานอื่นๆ เช่นโบราณวัตถุมีรูปหรือวัตถุแกะสลักหรือวัตถุอื่นๆ กันต่อไป

บทความที่น่าสนใจ

ตามหาพระแก่นจันทน์ สิ่งอัศจรรย์ที่หายไป
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/blog-post_20.html ตอน ๑ พระพุทธรูปแก่นจันทน์พระพุทธรูปองค์แรกของโลก?
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/blog-post_98.html ตอน ๒ ความหมายและความสำคัญไม้แก่นจันทน์เป็นไฉน? 
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/blog-post_82.html ตอน ๓ สืบหาจากเมืองไทย ไปสู่นานาชาติ
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/blog-post_15.html ตอน ๔ พระถังซัมจั๋ง ผู้เห็นพระแก่นจันทน์อันอัศจรรย์กับตาท่านเอง
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/5-3.html ตอน 5 พระแก่นจันทน์โบราณตามตำนาน 3 องค์ที่คงมีอยู่?
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/6_24.html ตอน 6 ตามหาพระแก่นจันทน์ จาก จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตก《大唐西域記》
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/7.html ตอน 7 ตามหาพระแก่นจันทน์ จากบทภาพยนต์ เสวียนจ้าง บุรุษพุทธานุภาพ
http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/blog-post.html พระพุทธเจ้ามีมากมาย พระธรรมกายมีไม่ถ้วน

ตามหาหลักฐานธรรมกายในคัมภีร์พุทธโบราณ 

http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/1.html ตอน 1 “ธรรมกายแลคือพระตถาคต”  (ตถาคตคือธรรมกาย) 

http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/3.html ตอน 3 กว่าจะเป็นพระพุทธเจ้านั้น ต้องเกิด 2 ครั้ง

http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/4.html ตอน 4 ผู้ใดเห็นธรรมผู้นั้นเห็นเรา ผู้ใดเห็นเราผู้นั้นเห็นธรรม

http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/03/5.html ตอน 5 เห็นพระพุทธเจ้าเห็นด้วยตาหรือเห็นด้วยใจ? เห็นอย่างไร?

http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/04/6_82.html ตอน 6 ธรรมกาย เป็น อัตตา จริงหรือ?

http://newheartnewworld.blogspot.com/2018/04/4.html ตอน 7 ธมฺมกายพุทธลกฺขณํ พระพุทธลักษณะ คือพระธรรมกาย